2019-жылы адамзатқа кәўипли болған глобаллық машқалалардың онлығына нелер киретуғынлығын билесиз бе?

Адамзат 2019-жылы дус келиўи мүмкин болған глобал қәўиплер дизими жәрияланды, деп жазады National Geographic.
Бул дизимниң биринши орнын ҳаўаның патасланыўы машқаласы ийеледи. Жер жүзиндеги он адамнан бири патасланған ҳаўадан нәпес алады, бул болса миллионнан жети жағдайда биймезгил өлимге алып келеди. Екинши орында жуғымлы кеселликлер турыпты – диабет, рак ҳәм жүрек искерлигиниң бузылыўы жылына 41 миллион адамның өмирине зыян келтирмекте. Грипп глобал пандемиясына қәўиплер дизиминде үшинши орынды ийелеген. Қәнигелер кең көлемли эпидемия қәлеген ўақытта тарқалыўы мүмкинлигин айтпақта.



Өмир ушын аўыр ҳәм қәўипли шараятлар төртинши орында турады: кризислер ҳәм тағы да басқа жағдайлар. Бул 1,6 миллиард инсан өмирин қәўипке қоятуғын жағдай есапланады.
Бесинши орында бактериялардың антибиотикларға шыдамлылығы – бул рак ҳәм басқа да қәўипли кеселликлердиң тамырына балта урыўға имканият туўдырмайды. Рейтингниң алтыншы орнын Эбола безгеги ийелеген: 2018-жылы Конго мәмлекетинде усы безгектиң кең тарқалыўы гүзетилген. Кеселлик миллионнан зыят турғынлар жасайтуғын қалаларға тарқалып кеткен. Кейинги орында тез медициналық жәрдемниң жақсы жолға қойылмағанлығы мәселеси тур. Бул тийкарынан раўажланбаған мәмлекетлерде көп гүзетиледи.
Машқалалар дизиминиң сегизинши орнында адамлардың иммунизацияға унамсыз мүнәсибети турады. Экспертлердиң пикиринше, емлениўден ўаз кешиў, «кеселликлерге қарсы гүресиўде ерисилип атырған нәтийжелерге кери» тәсир етеди. Ҳәзирги ўақытта вакцинация жылына 2-3 миллион адамның өлиминиң алдын алмақта.
Дүнья жүзилик ден саўлықты сақлаў шөлкеми соңғы жыллары қызылша кеселлиги менен кеселлениў жағдайы 30%ке артқанлығын айтып өтпекте.
Ең глобал қәўиплер рейтингиниң нәўбеттеги текшесин Денге безгеги (жылына 390 миллион адам усы кеселликти жуқтырмақта) ҳәм ОИ кеселлиги ийелеген.

Сахибжамал Есемуратова